Diversiteit is een onderwerp dat binnen de culturele sector stukje voor stukje terrein wint. De afgelopen dertig jaar komt het onderwerp in golven voorbij met telkens weer een net andere definitie en invalshoek. Op dit het moment is het ‘Diversiteit en Inclusie’ dat de klok slaat met een heuse gedragscode en een gericht beleid vanuit de Raad voor Cultuur, de Rijkscultuurfondsen en G4. De Code Diversiteit en Inclusie geldt als leidraad en instellingen worden geacht zich daartoe te verhouden onder het aloude adagium van ‘pas toe of leg uit’. Veel instellingen pakten dit voortvarend op en bundelden de krachten in initiatieven zoals PACT in Utrecht of Theater Inclusief met theaters door heel Nederland. Met de nieuwe kunstenplanperiode voor de deur was er de intentie én de spirit om dit verder uit te rollen en keiharde resultaten te boeken.
En toen kwam het coronavirus. Het coronavirus dat als geen ander inhakt op de culturele sector. Halbe Zijlstra is er niets bij. Ondanks de vele creatieve initiatieven en nood-maatregelen kost zal dit veel schade aanrichten. De instellingen die het weten te overleven, zullen vele stappen terug moeten doen om vandaaruit, als de pandemie is uitgedoofd, hun werk en organisatie weer langzaam op te bouwen.
Alhoewel er grote verschillen zijn met de bezuinigingsronde in 2012, weten we uit die ervaring: crisis en diversiteit gaan niet samen. Instellingen gaan, begrijpelijk, in de overleefstand. Mensen die zijn aangetrokken voor ‘de diversiteit’ sneuvelen, onbegrijpelijk, als eerste. Niet alleen omdat ‘het nu even niet urgent is’ maar ook omdat de oude vertrouwde uitsluitingsmechanismen weer in werking treden. Hoe natuurlijk is het immers om weer terug te kruipen op je eigen eilandje waarin je omringt wordt door mensen die op jou lijken en vertrouwd aanvoelen in deze barre tijden. De voorzichtige stapjes die de afgelopen jaren zijn gezet diverser te worden, delven wederom het onderspit. In het sombere scenario althans.
Want wie weet realiseren culturele instellingen in nood zich dat dit hét moment is om diversiteit en inclusie organisatiebreed als basis te kiezen. Het argument dat een instelling meer levensvatbaar als het qua aanbod, personele bezetting en samenwerkingspartners, aansluit op de diverse samenleving, staat nog altijd als een paal boven water. De samenleving wordt alleen maar diverser, daar verandert corona niets aan. Dus juist nu is het zaak je te omringen met professionals, die vanuit verschillende perspectieven werken aan een instelling die toekomstbestendig is. Crisis of geen crisis, diversiteit en inclusie draagt bij aan de legitimiteit en de geloofwaardigheid van je organisatie. Trap niet in de valkuil dat ‘het nu even geen prioriteit’ heeft. Je komt er na de crisis alleen maar sterker uit als je daar goed op investeert. Blijf gezond, blijf divers. #atana
Richtje Sybesma
directeur binoq atana
